تنبلی چشم چیست؟
تنبلی چشم یا آمبلیوپی یک بیماری در اوایل کودکی است که در آن بینایی کودک در یک چشم آنگونه که باید، رشد نمی کند. در این بیماری، مغز بیشتر بر یک چشم تمرکز می کند و عملاً چشم “تنبل” را نادیده می گیرد. اگر این چشم به درستی تحریک نشود، سلول های عصبی که مسئول بینایی هستند به طور طبیعی تکامل نمی یابند.
علائم و نشانه های تنبلی چشم
تنبلی چشم با نشانه های مختلفی همراه است که شامل تاری دید، دوبینی، درک ضعیف عمق و عدم هماهنگی چشم ها می شود. این مشکل معمولاً تا زمانی که کودک آزمایش های معمول چشم را انجام ندهد، تشخیص داده نمی شود زیرا مغز و چشم قوی تر کمبود را جبران می کنند به طوری که کودک متوجه نمی شود مشکلی دارد.
علت های تنبلی چشم چیست؟
علت های تنبلی چشم به طور کلی شامل موارد زیر می شود:
استرابیسم
استرابیسم یا انحراف چشم به عدم تعادل در ماهیچه های چشم گفته می شود که باعث چپ شدن یا انحراف چشم می شود. عدم تعادل ماهیچه ای ردیابی هماهنگ اشیا برای هر دو چشم را دشوار می کند. استرابیسم ممکن است ارثی باشد یا ناشی از دوربینی یا نزدیک بینی، یک بیماری ویروسی، یا یک آسیب باشد.
تنبلی چشم آنیزومتروپیک
یک عیب انکساری چشم باعث می شود نور هنگام عبور از عدسی چشم به درستی متمرکز نشود. عیوب انکساری چشم به علت نزدیک بینی، دوربینی، یا آستیگماتیسم رخ می دهند و باعث تاری دید می شوند. کودک مبتلا به تنبلی چشم آنیزومتروپیک، دوربینی یا نزدیک بینی بیشتری در یک چشم نسبت به چشم دیگر خواهد داشت، که این وضعیت باعث ایجاد تنبلی در چشمی که بیشتر تحت تأثیر قرار گرفته است می شود.
تنبلی چشم ناشی از محرومیت تحریکی
این نوع تنبلی چشم کمتر شایع است و زمانی رخ می دهد که از بینایی در یک چشم جلوگیری شده و آن چشم ضعیف تر می شود. گاهی ممکن است هر دو چشم تحت تأثیر قرار بگیرند. این وضعیت می تواند به دلایل زیر رخ دهد:
- زخم قرنیه، اسکار، یا بیماری چشمی دیگر
- آب مروارید مادرزادی، که عدسی چشم نوزاد در هنگام تولد کدر است
- پتوز، یا افتادگی پلک
- گلوکوم (آب سیاه)
- آسیب چشمی
- عمل جراحی چشم
درمان تنبلی چشم
معمولاً هر چه سن کودک کمتر باشد، اثربخشی درمان بیشتر خواهد بود. پس از ۸ سالگی، احتمال بهبود بینایی به طور قابل توجهی کاهش می یابد ولی درمان هنوز هم می تواند مؤثر باشد. درمان تنبلی چشم به دو روش کلی انجام می شود:
برطرف کردن مشکل اساسی در چشم
- عینک: برای کودک مبتلا به نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم، عینک تجویز می شود. کودک باید همواره از عینک استفاده کند تا متخصص بتواند میزان تأثیر آن در بهبود مشکلات بینایی مرتبط با تنبلی چشم را ارزیابی کند. همچنین عینک می تواند انحراف چشم را اصلاح کند. گاهی عینک می تواند تنبلی چشم را برطرف کند و به درمان دیگری نیاز نیست.
- جراحی آب مروارید یا فاکوامولسیفیکاسیون: اگر آب مروارید علت تنبلی چشم باشد، می توان آن را با بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی طی عمل جراحی برطرف کرد.
- اصلاح افتادگی پلک ها: در برخی افراد، افتادگی یک پلک و مسدود شدن بینایی چشم ضعیف تر می تواند به تنبلی چشم منجر شده باشد. در این مورد، درمان معمولاً از طریق عمل جراحی برای لیفت پلک انجام می شود.
به کار انداختن چشم تنبل
- اکلوژن یا استفاده از چشم بند: یک چشم بند روی چشم “سالم” قرار می گیرد تا چشم تنبل مجبور به کار شود. از آنجا که مغز اطلاعات را فقط از این چشم دریافت می کند لذا نمی تواند آن را نادیده بگیرد. چشم بند نمی تواند انحراف چشم را برطرف کند ولی باعث بهبود بینایی چشم تنبل می شود. طول دوره درمان به عوامل زیادی از جمله سن کودک، شدت مشکل، و میزان پایبندی آن ها به دستورالعمل های متخصص بستگی دارد. کودک باید هنگام استفاده از چشم بند، به انجام فعالیت هایی با فاصله نزدیک مانند خواندن، رنگ آمیزی، یا انجام تکالیف مدرسه تشویق شود.
- قطره چشمی آتروپین: این قطره ها ممکن است برای تاری دید در چشم سالم مورد استفاده قرار گیرند. آتروپین مردمک چشم را گشاد می کند و لذا هنگام مشاهده اشیاء نزدیک، دید را تار می کند. این وضعیت باعث می شود که چشم تنبل بیشتر کار کند. در مقایسه با چشم بند، آتروپین معمولاً برای کودکان کمتر ناخوشایند بوده و می تواند به همان اندازه مؤثر باشد. برای کودکانی که تحمل پوشیدن چشم بند ندارند، ممکن است قطره چشمی تجویز شود.
- تمرین بینایی: تمرینات و بازی های مختلفی وجود دارد که می تواند برای بهبود بینایی در کودکان مورد استفاده قرار گیرد. متخصصان این روش ها را برای کودکان بزرگ تر مفید می دانند. تمرین بینایی می تواند همراه با سایر روش های درمانی انجام شود.
- عمل جراحی: گاهی برای بهبود انحراف چشم از عمل جراحی استفاده می شود که به ترازمندی بهتر چشم ها می انجامد. این عمل ممکن است بینایی را بهتر کند یا تأثیری در بینایی نداشته باشد.
نقش والدین و مراقبت های بعد از درمان
نقش والدین در درمان تنبلی چشم بسیار حیاتی است. والدین باید کودکان را به استفاده از عینک، چشم بند یا قطره های چشمی تشویق کنند و مطمئن شوند که دستورات پزشک به درستی انجام می شود. همچنین، پیگیری منظم با چشم پزشک و انجام آزمایش های دوره ای برای ارزیابی پیشرفت درمان ضروری است.
تنبلی چشم اگر به موقع تشخیص داده شود و درمان مناسب انجام گیرد، می تواند بهبود یابد و از مشکلات بینایی جدی در آینده جلوگیری کند. آموزش و آگاهی والدین، معلمان و کادر پزشکی در شناسایی زودهنگام علائم و ارائه درمان مناسب نقش بسیار مهمی در بهبود و رفع این مشکل خواهد داشت.
بهترین دکتر درمان مشکلات چشمی
هرگونه تاخیر در مراجعه به پزشک می تواند پروسه درمانی مشکلات چشمی شما را سخت تر کند. قطعا داشتن یک پزشک با تجربه با عملکرد ثابت شده خوب می تواند خیال شما را بابت کیفیت عمل و همچنین نتیجه و عوارض آن راحت کند. شما برای درمان مشکلات چشمی خود می توانید به دکتر پریسا حمامی متخصص چشم مراجعه کنید. ایشان با بهره گرفتن از جدیدترین روش های روز دنیا مشکلات چشمی را درمان می کنند. در صورت داشتن هرگونه سوال در ارتباط با بیماری های مختلف چشمی می توانید از ایشان مشاوره بخواهید و مطمئن شوید که کاندید مناسبی برای مشکلات چشمی هستید یا خیر.
